काठमाडाैँ – जब–जब नेपाली गीत, संगीतको बारेमा कुरा हुन्छ, तब स्वरसम्राट नारायणगोपालको नाम सँगै जोडिएर आउँछ । नेपाली गीत संगीतका पर्याय बनेर अटल बनेका छन् स्वर सम्राट नारायणगोपाल गुरुवाचार्य । नारायणगोपाल जिवित नरहेपनि उनका सिर्जना जिवित छन् । नेपाली जनजनमा मनमनमा उनी बस्न सफल भएका छन् ।

अद्भूत मिठास र गम्भिरता सहितको स्वरमा माया, प्रेम र विरहका भावहरु समेटिएको छ । त्यसैले त, अझै उनि मनभित्र मुस्कुराइरहेका छन्, गुनगुनाइरहेका छन्, नेपालीहरु माझ अमर छन् । नेपाली ईतिहासमा अहिलेसम्म जनताले नै दिएको बिशेषण “स्वरसम्राट” मात्रै हो । २०२८ सालमा पोखराको एक कार्यक्रममा कवि भुपि शेरचनले नारायणगोपाललाई पहिलोपटक स्वरसम्राट भनेर सम्बोधन गरेका थिए । पछि गोरखा दक्षिणबाहू दिँदा राजाले पनि स्वर सम्राट नै भनेर सम्बोधन गरेपछि नारायणगोपाल निर्विवाद स्वरसम्राट भए ।

नेपाली आधुनिक संगीतका पर्यायवाची स्वरसम्राट नारायण गोपालले औपचारिक रुपमा कसैबाट पनि संगीतको शिक्षा लिएनन् । आफ्नै पिता आशागोपाल गुरुवाचार्यलाई प्रेरणाको रुपमा लिने नारायणगोपालले मानविकीशास्त्रमा स्नातकोत्तर गरे भने संगीत पढ्न भारत गएपनि अध्ययन नसकी फर्किएका थिए । पप गीतको औपचारिक सुरुवात ओमबिक्रम बिष्टबाट भएको मानिए पनि नारायण गोपाललाई सुरुमा पप गीत गाएको भनी आलोचना पनि गरिएको थियो, यती सम्मकी उनका पिताले छोरा छाडा संगीतमा लाग्यो भनी संगीतबाट नै अलग गराउन समेत खोजेका थिए । नारायणगोपालले स्वरसम्राटका रुपमा बिशिष्टता पाएपनि उनको जीवनको पहिलो पुरस्कार भने २०२३ सालमा संगीत बिधाका लागि मिलेको थियो । त्यसको १ बर्ष पछिमात्र उनले गायनका लागि पुरस्कार पाए । नारायणगोपालको विषयमा एउटा किस्सा छ– उनको ‘यो सम्झिने मन छ’ बोलको गीत रेडियोमा बढी बज्न थालेपछि उनले रेडियो नेपालमै गएर ‘कृपया मेरो एउटै गीतलाई धेरै पटक नबजाइदिनुहोला, यसले गीत लोकप्रियता घट्छ’ भनेछन् ।

स्वरसम्राट नारायणगोपालको जीवनमा असफलता पनि अनेकौं थिए । उनी पहिलो पटक स्वरपरीक्षामा अनुत्तीर्ण भए । चलचित्र माइतीघरमा पाश्र्वगायकको रूपमा गीत गाउन जाँदा उनी गाउन नसकेर अस्वीकृत भए । चलचित्र कोसेलीमा एउटा गीत उनले स्वास्थ्यका कारण अपुरो अवस्थामा गायन छोडिदिए । उनी सांस्कृतिक संस्थानका महाप्रबन्धक हुँदा उनको कारवाहीका कारणले धेरै कलाकार दशैँको मुखमा बेरोजगार भए । यसको दाग उनलाई जीवनभर लागिरह्यो । नारायणगोपाल इतिहासका ज्ञाता थिए । फुटबल खेलका पारखी, चेसका खेलाडी थिए । उनी भान्सामा कुशल भान्से थिए । र, शौखिन फोटोग्राफर थिए । उनले गायनबाहेक कार्यक्रम आयोजना गर्ने संयोजन गर्ने काममा पनि आफ्नो धेरै लगानी गरे । नेपाली संगीतमा ५ सय भन्दा बढि गीतमा स्वर र ३ सय जति गीतमा संगीत दिएका स्वरसम्राट नारायणगोपालको ५१ बर्षे जीवन यात्रा २०४७ सालको मंसिर १९ गते अर्थात आजकै दिन टुंगिएको थियो ।

Categorized in व्यक्तित्व